Mense Ianuario ineunte, inter ferias, Sinas cum quibusdam amicis collegisque qui Latinas Graecasve litteras aut philosophiae historiam docent petivi, ut per aliquot dies in Academia versarer in remotissimis illius ad Orientem vergentibus terrae plagis sita. Quo de Instituto iam plurima acceperam, neque pauca legeram: a Taiwanensi professore condita, qui contendit humanam nostrorum temporum societatem non posse in melius provehi nisi pueri et adulescentuli ad bonas honestasque litteras ita informentur, ut inde mores hauriant meliores virtutesque confirment, quae se ipsae sint ad bene beateque vivendum contentae, nunc temporis a centum et quinquaginta variarum aetatum iuvenibus celebratur; qui quidem, una omnes communem vitam agentes, sedulo operam litteris navant, sapientiae studio ardent, innumeras probatissimorum scriptorum paginas ac -mirum dictum!- vel integra antiquorum opera memoriae mandant, de iisque curiosissime disputant, meditantur, alte quae iis continentur animo volvere solent; neque solum Confucianos sive Taoisticos libros manu diurna nocturnaque volventes ediscunt, verum etiam Indorum thesauros sanscrite exaratos et, quod magis admiraberis, lector, opera summi momenti Latine Graeceque conscripta. Mane diluculo, immo multo ante solis ortum e lectis surgere assueverunt; primum omnium corpora exercent: non tamen ut nostrates, qui uni lacertorum, ossium cordiumque valetudini intenti, animos omnino neglegere videntur: illi, totum contra, qui fortem poscunt "animum mortis terrore carentem, / [...] qui ferre queat quoscumque labores, / nesciat irasci, cupiat nihil et potiores / Herculis aerumnas credat saevosque labores / et venere et cenis et pluma Sardanapalli" (Iuv. Sat. 10, 357-362), discunt quomodo naturae instinctus regere possint: immoti enim dimidiam paene horam sub Iove frigido durant, quasi Socratem imitati, quem, cum cogitatio quaedam incidisset, eodem vestigio algidis in nivibus ab aurora ad meridiem usque mansisse tradunt. Hora quinta matutina ientant; hora sexta (quam Romani olim 'primam'
vocitabant) litterarum studiis philosophiaeque vacare incipiunt: et, mi bone Deus, quanto fervore, quanta diligentia, quam inflammatis denique animis reconditas illas sapientium sententias excutiunt pectoribusque infigunt! Ludunt sane, iocantur, nugas etiam agunt et levioribus delectantur, ut omnes iuvenes: at hoc iis quidem temporibus, quibus a studiis severioribus animos remittunt; dum discunt, quanta est gravitas, vel in pueris decem annorum! Quam igneo animorum ardore a nobis poscebant, postulabant, efflagitabant, ut Horatii aut Homeri carmina doceremus, quae memoriae statim mira dexteritate mandabant!
Hisce proxime praeteritis diebus de Sinensi quodam puerulo audivimus omnes, qui cottidie inter horridas tempestates longas vias emensus alta nive obductas, ad ludum litterarium capillis gelu glacieque concretis temperi pervenire solet. Cum illos iuvenes in Academia quae "Wenli" vulgo nominatur meis oculis vidissem, spem animo alere coepi humanitatem tandem aliquando reviviscere posse. Et ex oriente, fortasse, nos quoque collustrabit lux.