De re nostra aetate utilissima
Leonardus Brunus
Quotiescumque acta diurna aperui, statim scelestissimum quodque facinus occurrit: hic rem publicam fraudavit, ille miseros homines dolo deceptos omni lucello spoliavit; alius uxorem prodidit liberosque adhuc pueros patria tutela destituit, alius, sui officii oblitus, sacerdos cum esset, arcam pecuniae plenam, quam Christifideles largiti erant, surripuit ut suam cuticulam curaret. Ne loquar de adulescentibus qui parentes atrociter ferro necarunt, de adultis, qui pueros virginesque vitiarunt, de urbis et adeo orbis totius sentina, hominibus scilicet illis sceleratis, qui iuvenum animos medicaminibus stupefactivis adeo perdunt, ut iam sui compotes iterum fieri nequeant. "Nulla est iam fides, nulla morum integritas, nullum officium munusve, quo homines a patrandis flagitiis retineantur": ita clamitant omnes. Verto paginas: ii qui ad rei publicae gubernaculum sedent, concilio cum totius Europae rectoribus inito, illud constituerunt, humanarum litterarum, philosophiae, mansuetiorum denique omnium Musarum locum in scholis, in Athenaeis, in omnibus studiorum universitatibus esse minuendum; egere hominum societatem nostram rebus utilioribus, quae statim ad vitae usus convertantur: ad questuosas officinas melius administrandas, ad nova inventa technica ex fabricis promenda, ad commercia et mercaturas fovendas. Utiles sunt pontes, utiles viae latissimae, utiles orbitae ferreae; utilia sunt instrumenta computatoria, et omnia quae ad artem numerandi pertinent; utiles (nondum scimus cur, sed, credite auctoritatibus, aliquando compertum habebimus) sunt satellites arte facti, quibus - immensa pecuniae vi consumpta, qua omnes Afri nunc esurientes atque sitientes cibo et aqua sustentari poterant -
comperimus (o, admirandum inventum!) quandam stellam a nobis infinito spatio distantem crocea miraque luminis corona circumdari. Non nego, ne videar velle humani generis progressui obstare. At si quis bene utatur litteris, is inde longe maiorem utilitatem expiscabitur. Litterae enim et honesta puerorum iuvenumque institutio homines bonos, si recte adhibeantur, facere possunt: qua re nihil utilius, nihil praestantius, nihil pulchrius in universo hoc mundo exstare potest.